بیماری سلیاک یک بیماری مزمن گوارشی و اغلب موروثی است که بیمار مبتلا به آن در اثر مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین گلوتن ، دچار التهاب یا تحریک در ناحیه روده شده و این امر باعث دشواری در جذب مواد مغذی می گردد.

سطح درونی روده کوچک افراد سالم از پرزهای بسیار ریزی تشکیل شده است که نقش اساسی و کلیدی در مرحله جذب مواد مغذی بدن را بر عهده دارند زمانی که بیماران مبتلا به سلیاک، غذاهای حاوی گلوتن مصرف می کنند، سیستم ایمنی بدن آن ها پاسخی را به صورت تخریب روده کوچک صادر می کند. این تخریب به خصوص در پرزهای انگشتانه ای روده که مواد مغذی داخل آنها جذب می شوند، ایجاد می شود. به دنبال آسیب پرزهای روده ای فرد بدون توجه به مقدار غذایی که می خورد، مبتلا به سوء تغذیه می شود. به دلیل این که سیستم ایمنی خود فرد سبب تخریب و آسیب پرزهای روده کوچک می شود، این بیماری، به عنوان یک بیماری خود ایمنی شناخته می شود و از طرف دیگر به علت این که مواد مغذی جذب نمی شوند، می تواند به عنوان یک بیماری سوء جذبی مورد نظر قرار گیرد.

در شکل زیر تفاوت جداره داخلی روده کوچک یک فرد سالم با یک بیمار سلیاکی نشان داده شده است.

این بیماری عمدتاً موروثی است اما ممکن است در برخی موارد پس از یک عمل جراحی مانند زایمان و یا در طول دوره بارداری، همچنین عفونت شدید ویروسی و حتی قرارگرفتن در شرایط شدید عصبی در یک فرد بوجود آید. حدوداً ۱ نفر از هر ۱۰۰ نفر در جهان به این بیماری مبتلا است که تنها ۱ نفر از ۱۰ نفر آنها از بیماری خود آگاه می باشد.

تحقیقات نشان می دهد از لحاظ نژادی، این بیماری در بین سفید پوستان شیوع بیشتری دارد. از لحاظ سنی اگرچه ممکن است نوزادان و کودکان دچار این بیماری شوند اما اثرات این بیماری معمولاً در سنین بزرگسالی بیشتر نمایان می گردد.از لحاظ جنسیت زنان سه برابر مردان در معرض ابتلاء به این بیماری هستند.

علائم و نشانه های بیماری سلیاک در افراد مختلف  به شدت متغیر است و می تواند از یک فرد به فرد دیگر متفاوت باشد. نفخ و درد شکم، اسهال مزمن، استفراغ، یبوست و کاهش وزن از  علائم گوارشی  رایج  در کودکان و نوجوانان است. سوء جذب مواد مغذی در کودکان می تواند با نشانه هایی مانند رشد ناکافی، کوتاهی قد، تاخیر در بلوغ و نقص در شکل گیری مینای دندان همراه باشد.

لازم به ذکر است اشخاصی که دارای یک یا چند مورد از علائم فوق هستند لزوما دچار این بیماری نیستند. به طور معمول تشخیص بیماری سلیاک سخت است چرا که تعدادی از علائم آن شبیه به علائم بیماری‌های دیگر مانند نشانگان روده تحریک‌پذیر، بیماری کرون، کولیت زخمی، دیورتیکولوزیس، عفونت‌های روده کوچک، نشانگان خستگی مزمن و افسردگی است. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که سطح آنتی بادی‌های خاص در خون افراد مبتلا به سلیاک بالاتر از حد طبیعی است. این آنتی‌بادی‌ها توسط سیستم ایمنی خود فرد در پاسخ به ترکیباتی که به بدن آسیب می‌رساند، ایجاد می‌شوند. بنابراین برای تشخیص بیماری سلیاک، پزشکان، سطح آنتی ‌بادی‌ هایی از خون را که، به گلوتن حساس هستند می‌سنجند. به دنبال تایید بیماری سلیاک توسط نتایج آزمایشگاهی و علائم موجود، پزشک ممکن است بخشی از روده کوچک را برای تعیین میزان آسیب به پرزهای آن از طریق نمونه برداری (بیوپسی) ، مورد بررسی قرار دهد.

متاسفانه در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای بیماران سلیاکی وجود ندارد  و تنها درمان ارائه شده ، استفاده از رژیم غذایی فاقد گلوتن است که در آن کلیه مواد غذایی حاوی گلوتن حذف می‌شوند. در بیشتر افراد، رعایت رژیم ذکر شده سبب توقف علائم می‌شود، به دنبال رعایت رژیم بدون گلوتن، آسیب‌های ایجاد شده در روده کوچک ترمیم و از ایجاد آسیب‌های بیشتر پیش‌گیری می‌شود. ترمیم پرزهای روده کوچک از زمان آغاز رعایت رژیم فاقد گلوتن شروع می‌شود و زمان دوره بهبودی، به طور معمول ۳ تا ۶ ماه طول خواهد کشید، که البته این دوره در بزرگسالان ممکن است تا ۲ سال هم ادامه یابد. معمولا در صورت رعایت رژیم غذایی نیازی به  مصرف دارو وجود ندارد اما ممکن است با تجویز پزشک  و به منظور پیشگیری از سوء تغذیه، مکمل های ویتامینی برای بیماران سلیاکی استفاده شود.